ΓΙΑΤΙ Η ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΑΠΟ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ;

Συχνά ακούμε για περιπτώσεις ανθρώπων που ήταν άριστοι μαθητές στο σχολείο, είχαν πολύ υψηλές επιδόσεις κι έναν άπιαστο δείκτη νοημοσύνης. Ωστόσο, δεν κατάφεραν να αξιοποιήσουν με επιτυχία το νοητικό δυναμικό τους. Από την άλλη, άνθρωποι που δεν είχαν και τόσο καλές επιδόσεις στο σχολείο και ενδεχομένως έναν μέτριο δείκτη νοημοσύνης, πέτυχαν εντυπωσιακά επιτεύγματα αργότερα στη ζωή τους. Γιατί συμβαίνει αυτό; 

Η δεύτερη κατηγορία ανθρώπων, συνήθως, έχει αναπτύξει ένα σύνολο δεξιοτήτων και ικανοτήτων που ονομάζεται συναισθηματική νοημοσύνη, σύμφωνα με τον Goleman (1998). Τα καλά νέα είναι ότι η συναισθηματική νοημοσύνη διδάσκεται και μάλιστα τα αποτελέσματα αυτής της μάθησης είναι ακόμα καλύτερα, όταν αυτή εφαρμόζεται από πολύ μικρή ηλικία. 

Τον πιο καθοριστικό ρόλο στην συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού διαδραματίζει η οικογένεια και αργότερα οι παιδαγωγοί. Οι γονείς, που από τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού εφαρμόζουν τη συναισθηματική αγωγή, μεγαλώνουν παιδιά που έχουν περισσότερες πιθανότητες να γίνουν λειτουργικοί, ευχαριστημένοι και επιτυχημένοι ενήλικες. Σύμφωνα με τον Gottman (2011), τα παιδιά που έχουν ανατραφεί με τις αρχές της συναισθηματικής αγωγής είναι περισσότερο ανθεκτικά και ευπροσάρμοστα, πιο προστατευμένα απέναντι σε αρνητικές καταστάσεις όπως οι συζυγικές συγκρούσεις και τα διαζύγια και καλύτερα προετοιμασμένα για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της ζωής και να αποφύγουν δυσάρεστες, ακόμα και επικίνδυνες καταστάσεις. 

Το σχολείο, με τη σειρά του, αποτελεί έναν χώρο κυρίως γεμάτο συναισθήματα, πέρα από γνώσεις. Τα παιδιά επικοινωνούν, αλληλεπιδρούν, συγκρούονται, κάνουν φίλους, απογοητεύονται και βιώνουν όλες τις αποχρώσεις όλων των συναισθημάτων. Η ίδια η διδασκαλία είναι μια διαδικασία μεταβίβασης συναισθήματος. Παρ'όλα αυτά, η συναισθηματική αγωγή δεν έχει μέσα στο σχολικό περιβάλλον τη θέση που της αναλογεί σε σχέση με τον ρόλο που παίζει στη σωστή και ολοκληρωμένη ανάπτυξη των παιδιών. Όπου έχουν εφαρμοστεί προγράμματα συναισθηματικής αγωγής παγκοσμίως, τα αποτελέσματα δείχνουν την αναγκαιότητα της ύπαρξής της, καθώς και τα οφέλη της. Η πρόληψη είναι σε κάθε περίπτωση καλύτερη από τη θεραπεία. 

Η συναισθηματική αγωγή θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται σαν μια ομπρέλα κάτω από την οποία επιτυγχάνεται η μάθηση οποιουδήποτε γνωστικού αντικειμένου. Αυτό που προσπαθώ να πω είναι ότι η συναισθηματική αγωγή δεν είναι κάτι που πρέπει να το βλέπουμε ως ένα επιπλέον πρόγραμμα δραστηριοτήτων, ως ένα ξεχωριστό μάθημα, αλλά ως πλαίσιο, ως έναν τρόπο διεξαγωγής του μαθήματος στο κέντρο του οποίου θα έπρεπε να είναι το πώς νιώθουν, πώς βιώνουν τα παιδιά τη διαδικασία της μάθησης. 

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει σύνδεση με  το περιεχόμενο της μάθησης, το μάθημα δηλαδή να αφορά τα παιδιά, να ενισχύεται η έκφραση συναισθημάτων, να καλλιεργείται η ενσυναίσθηση μέσω της ομαδικότητας και της συνεργασίας, να αναγνωρίζονται τα συναισθήματα των παιδιών κατά τη μάθηση (π.χ. απογοήτευση) και να δημιουργείται ένα ασφαλές μαθησιακό περιβάλλον όπου όλοι οι μαθητές νιώθουν αποδεκτοί. 

Πόσο εύκολη πιστεύετε ότι είναι η εφαρμογή μιας τέτοιας προσέγγισης της μάθησης μέσα στο ελληνικό σχολείο; Για να πάω ακόμα βαθύτερα, η έλλειψη συναισθηματικής αγωγής είναι τυχαία ή μήπως εξυπηρετεί ένα συγκεκριμένο μοντέλο κοινωνίας; 

Παράδειγμα Κειμένου