10 ΤΡΟΠΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΩ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ

Κάτι που αρέσει πολύ στα παιδιά είναι η αφήγηση ιστοριών. Ειδικότερα στα παιδιά προσχολικής ηλικίας που δεν έχουν κατακτήσει ακόμα τη δεξιότητα της ανάγνωσης, σημαντικό ρόλο παίζει ο τρόπος με τον οποίο ο αφηγητής ζωντανεύει την ιστορία. Τα παιδιά δε συνδέονται τόσο με τις λέξεις όσο με τα συναισθήματα που τους προκαλεί η αφήγηση της ιστορίας. Αυτός είναι και ο λόγος που εμείς οι νηπιαγωγοί δίνουμε πάντα μια μικρή παράσταση όταν διαβάζουμε ένα παραμύθι προκειμένου να διατηρήσουμε την προσοχή των παιδιών! Αυτό ονομάζεται δυναμική ανάγνωση, όταν δηλαδή ο αφηγητής ζωντανεύει την ιστορία χρησιμοποιώντας εκφραστικό λόγο, τονισμό της φωνής, χειρονομίες και οπτικά ερεθίσματα. 

Η χρησιμότητα των παραμυθιών στην προσχολική ηλικία

Γνωρίζουμε όλοι πολύ καλά ότι τα παραμύθια είναι ίσως το πιο σημαντικό εργαλείο που έχουμε στα χέρια μας για να μεταδώσουμε πολύτιμα μηνύματα και αξίες στα μικρά παιδιά. Πέρα από αυτό, όμως, τα παραμύθια βοηθούν στην ανάπτυξη του λεξιλογίου των παιδιών, την καλλιέργεια της φαντασίας και της δημιουργικότητάς τους ενώ παράλληλα προάγουν την κοινωνική και συναισθηματική τους ανάπτυξη. Πολλές φορές προβλήματα που τα παιδιά δυσκολεύονται να συζητήσουν και να διαχειριστούν, βρίσκουν την λύση τους μέσα από τις ιστορίες. Η ταύτισή τους με τους ήρωες και όσα αυτοί περνούν επιτρέπει στα παιδιά να αντιμετωπίσουν τις ανασφάλειες, τους φόβους και τις ανησυχίες τους και τους προσφέρει συναισθηματική ανακούφιση. 

Τι σημαίνει ο όρος ενεργητικός αναγνώστης;

Ενεργητικός αναγνώστης είναι ο αναγνώστης που δεν περιορίζεται απλά στο να διαβάζει τα λόγια του κειμένου, αλλά αλληλεπιδρά με το περιεχόμενο, σκέφτεται ενεργά για την ιστορία, θέτει ερωτήσεις, υποθέτει τη συνέχεια, κάνει προβλέψεις για την εξέλιξη της ιστορίας και τη συνδέει με τα προσωπικά του βιώματα.

Γιατί χρειάζεται να ενθαρρύνω το παιδί μου να γίνει ενεργητικός αναγνώστης;

Γιατί είναι ο καλύτερος τρόπος να βοηθήσουμε ένα παιδί που δεν ξέρει ακόμα να διαβάζει, να αναπτύξει την κριτική του σκέψη. Έτσι, αργότερα, όταν κατακτήσει την ανάγνωση, θα είναι σε θέση να προσεγγίζει με κριτικό τρόπο όχι μόνο τα παραμύθια, αλλά και αυτά που θα διδάσκεται στο σχολείο, αυτά που θα ακούει γύρω του ως πληροφορίες, γεγονότα και ειδήσεις, αλλά και το διαδικτυακό περιεχόμενο με το οποίο θα έρχεται σε επαφή. Επομένως, γίνεται κατανοητό πόσο απαραίτητη είναι η ανάπτυξη την ικανότητας της ενεργητικής ακρόασης από πολύ μικρή ηλικία προκειμένου το παιδί να μπορεί να επεξεργάζεται και να ερμηνεύει τα διάφορα μηνύματα στα οποία θα είναι δέκτης στη μετέπειτα ζωή του.

Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου να γίνει ενεργητικός αναγνώστης;

1.   Δημιούργησε μια ρουτίνα ανάγνωσης. Η σταθερότητα στην καθημερινότητα του παιδιού δημιουργεί προσμονή. Οπότε, όρισε μια ώρα μέσα στην ημέρα που θα είναι η ώρα του παραμυθιού. Μια καλή επιλογή ώρας είναι λίγο πριν από τον ύπνο.

2. Επίλεξε κατάλληλα βιβλία τόσο για την ηλικία του παιδιού όσο και για τα ενδιαφέροντά του. Είναι καλό να υπάρχει ποικιλία στη θεματολογία και στην εικονογράφηση. Τα παιδιά έλκονται από συναρπαστικούς ήρωες και διασκεδαστικές ιστορίες που τους εξάπτουν τη φαντασία, αλλά και τους προκαλούν συναισθήματα. 

3.  Γίνε εκφραστικός αναγνώστης. Μη διστάσεις να μπεις μέσα στον ρόλο, να αλλάξεις  τη φωνή σου, να μεταμφιεστείς, να χρησιμοποιήσεις αντικείμενα που βοηθούν στην αφήγηση και γενικά να το ζήσεις μαζί με το παιδί!

4.  Συζήτησε την ιστορία με το παιδί όχι μόνο κατά τη διάρκεια, αλλά και στο τέλος. Κάνε ερωτήσεις ανοιχτού τύπου και απόφυγε αυτές που προκαλούν μονολεκτικές απαντήσεις. Γίνε όσο πιο δημιουργικός μπορείς και ενθάρρυνέ το να μπει στη θέση του ήρωα. Για παράδειγμα: «Τι θα έκανες εσύ, αν ήσουν ο ήρωας της ιστορίας;»,  «Πώς πιστεύεις ότι αισθάνεται;»

5.  Άφησε χώρο για να αναπτυχθεί η φαντασία του. Σταμάτα την ανάγνωση λίγο πριν το τέλος της ιστορίας και ζήτησέ του να μαντέψει τη συνέχεια ή να δώσει ένα δικό του τέλος.

6.  Σύνδεσε την ιστορία με τη ζωή του. Κάνε ερωτήσεις του τύπου «Έχει συμβεί σε εσένα κάτι παρόμοιο;»,  «Σου έχει τύχει να πάθεις αυτό που έπαθε ο ήρωας;».

7.  Άφησε το παιδί να «διαβάσει». Ζήτησέ του να αφηγηθεί την ιστορία με βάση τις εικόνες. Θα εκπλαγείς από τη νέα ιστορία που θα προκύψει μέσα από τη φαντασία του. 

8.  Δώσε πρόσβαση σε βιβλία. Αν υπάρχει η δυνατότητα, φτιάξε μια άνετη και ζεστή γωνιά ανάγνωσης στο σπίτι, όπου το παιδί θα μπορεί να χαλαρώνει διαβάζοντας. Παράλληλα, βάλε στο πρόγραμμά σας επισκέψεις σε βιβλιοθήκες, βιβλιοπωλεία ή ακόμα και παζάρια βιβλίου. Ψάξε για λέσχες ανάγνωσης και εργαστήρια φιλαναγνωσίας, ίσως βρεις κάτι ενδιαφέρον.

9.  Συνέχισε την ιστορία μετά την ανάγνωση. Ασχοληθείτε με δραστηριότητες που κρατούν ζωντανή την ιστορία στο μυαλό του παιδιού, όπως δραματοποίηση, χειροτεχνίες και κατασκευές.

10. Δώσε το παράδειγμα. Τα παιδιά μιμούνται τους ενήλικες. Επομένως ένας γονιός που απολαμβάνει το διάβασμα αποτελεί πρότυπο για το παιδί του και του μεταδίδει την αγάπη για τα βιβλία.

Με την κατάλληλη καθοδήγηση και τη σωστή προσέγγιση μπορούμε να καλλιεργήσουμε στα παιδιά την αγάπη για την ανάγνωση και να τους προσφέρουμε τα εργαλεία για να γίνουν ανεξάρτητοι και κριτικοί αναγνώστες, κάτι που θα αποτελέσει σημαντικό εφόδιο για όλη τους τη ζωή.